Zwalczanie głowni źdźbłowej w uprawach żyta ozimego może być prostsze niż myślisz!

Głownia źdźbłowa (Ustilago segetum var. tritici) to grzybowa choroba zbóż, która może powodować poważne straty w plonach, szczególnie w przypadku żyta ozimego. Choć nie jest tak powszechna jak inne choroby zbóż, jej wystąpienie może prowadzić do znacznego obniżenia jakości i ilości ziarna. Skuteczne zwalczanie głowni wymaga znajomości cyklu rozwojowego patogenu, metod profilaktycznych oraz odpowiedniego podejścia do ochrony chemicznej i agrotechnicznej.

Charakterystyka choroby

Głownia źdźbłowa atakuje rośliny już na etapie kiełkowania, infekując ziarno podczas kiełkowania w glebie. Grzyb rozwija się ukrycie w roślinie aż do momentu kłoszenia. Zainfekowane rośliny wytwarzają kłosy całkowicie przekształcone w brunatnoczarne masy zarodników (tzw. teliospory), które po rozpadzie łatwo się rozsiewają, infekując kolejne rośliny.

Objawy głowni są łatwo rozpoznawalne, jednak w momencie ich wystąpienia jest już zbyt późno na skuteczne interwencje. Z tego powodu kluczowe znaczenie ma profilaktyka i działania zapobiegawcze.

Metody zwalczania głowni źdźbłowej

1. Zaprawianie materiału siewnego

To najskuteczniejszy sposób ochrony przed głownią źdźbłową. Zaprawy nasienne o działaniu systemicznym (przemieszczające się w roślinie) eliminują patogena już na etapie kiełkowania ziarna.

Zalecane substancje czynne:

• tebukonazol
• tritikonazol
• fludioksonil (w mieszankach, np. z fungicydem Flutrix 050 FS)
• protiokonazol

Zaprawy powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta, a materiał siewny powinien być dobrej jakości — wolny od widocznych oznak choroby oraz pochodzić ze sprawdzonego źródła.

2. Dobór zdrowego materiału siewnego

Unikanie siewu ziarna pochodzącego z własnych zbiorów bez wcześniejszego badania to kluczowy krok. W wielu przypadkach infekcja głownią pochodzi właśnie z zainfekowanego materiału siewnego. Dobrą praktyką jest zakup kwalifikowanego materiału z hodowli nasiennych, gdzie prowadzi się monitoring chorób.

3. Płodozmian

Chociaż głownia źdźbłowa nie przeżywa długo w glebie bez żywiciela, zbyt częste uprawy żyta w monokulturze mogą sprzyjać jej rozwojowi. Wprowadzanie płodozmianu, w którym zboża pojawiają się co najmniej co 3 lata, znacznie ogranicza presję patogenu.

4. Higiena uprawy

Pozostałości roślinne mogą być źródłem zarodników, dlatego warto je dokładnie przyorać. Ważne jest też unikanie mechanicznego uszkadzania roślin w okresie wschodów, ponieważ rany mogą sprzyjać infekcji.

5. Monitoring i lustracje

Regularne kontrole plantacji w okresie kłoszenia pozwalają na szybką identyfikację objawów choroby. Choć na tym etapie nie ma możliwości leczenia porażonych roślin, informacje te mogą posłużyć do oceny skali problemu i decyzji o ewentualnym wycofaniu materiału z reprodukcji.

Podsumowanie

Zwalczanie głowni źdźbłowej w życie ozimym opiera się głównie na działaniach profilaktycznych. Najważniejszym z nich jest zaprawianie materiału siewnego odpowiednimi fungicydami. Połączenie zdrowego materiału siewnego, stosowania płodozmianu oraz zachowania higieny pola znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia tej groźnej choroby. W nowoczesnym rolnictwie skuteczne zarządzanie zdrowotnością upraw to jeden z kluczowych elementów sukcesu ekonomicznego i środowiskowego gospodarstwa.